KUTUP ALGLERİ ÇALIŞMALARI
Cumhurbaşkanlığı himayesinde, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı uhdesinde 2019 yılında gerçekleştirilen 3. Ulusal Antarktika Bilim Seferi kapsamında, Kıta’dan getirilen su ve buz örneklerinden, Yıldız Teknik Üniversitesi Biyomühendislik Bölümü Algal Biyoteknoloji ve Biyoproses Laboratuvarı’nda Prof. Dr. Didem ÖZÇİMEN ve ekibi tarafından yeni alg ve bakteri kültürleri izole edilmiştir.
Kutup algleri ile ilgili bu çalışmalar, Horseshoe Adası, Skua Gölü’nden Prof. Dr. Ersan Başar tarafından toplanan su ve buz örneklerinin, ortak çalışmalar yürütülen Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Biyoteknoloji Bolümü’nde Dr. Öğretim Üyesi Yılmaz Kaya’ya ulaştırılması ile başlamıştır. Çalışmalar bir yılı aşkın süredir devam etmektedir. Kutup bölgelerinin benzersiz ekocoğrafik ve klimatolojik yapısı nedeniyle, bu bölgede bulunan mikroalglerin oksidatif çevre koşullarını tolere etmek amacıyla metabolik adaptasyon mekanizması olarak değerli biyoaktiflerin ve özellikle etkili antioksidanların biyosentezini gerçekleştirdiği ve diğer bölgelerdeki mikroalglere kıyasla daha farklı biyokimyasal içeriğe sahip olduğu öngörüsü nedeniyle kutup algleri çalışmalarına başlanılmıştır. Antarktika bölgesinden izole edilen mikroalg türlerinin çeşitli kanser türlerine karşı antikanser özellik göstereceği ve ilaç sektöründe kullanılmak üzere değerlendirilebileceği düşünülmektedir. Antarktika bölgesinden izole edilmiş olan algler üzerine edinilecek yeni bilgiler ışığında yeni ulusal ve uluslararası proje oluşturma potansiyeli bulunmaktadır. İleriye dönük olarak, biyoteknolojik yönü güçlü bilimsel araştırmaların yürütülmesi ve sayılarının artması ile birlikte, Türkiye’nin, Antarktika’nın geleceği ve korunmasında söz sahibi olması, Antarktika Antlaşmalar Sistemi’nde danışman ülke statüsüne geçebilmesi mümkün olabileceği düşünülmektedir.
• Bu çalışmalar kapsamında, Antarktika’dan iki bakteri (Blastomonas sp. , Achromobacter sp.) ve iki mikroalg türü (Chlorella variabilis ve Auxenochlorella pyrenoidosa) izole edilp tanımlanmıştır. 2019 yılında izole edilip tanımlanan kültürlerin gen bilgisi NCBI Gen Bankası’nda yayınlanmış olup, tanımlanan ilk kültürlere “YTU.ANTARCTIC.001”, "YTU. KUTUP.001", "YTU.POLAR.001" şeklinde türlerin izole edildiği üniversitenin adı verilmiştir. İzole edilen kutup mikroalglerinin antikanserojen etkilerine yönelik yapılan ön çalışmalarda çok başarılı sonuçlara ulaşılmıştır. Bu ön bulgular YÖK dergisinin 15. sayısında da yer bulmuştur.*
• Çalışmaların sonuçları, bu yıl çevrimiçi olarak gerçekleştirilen uluslararası SCAR 2020 konferansında sunulmuştur.
• Kutup algleri ile ilgili ilk lisans tezi başarıyla tamamlanmış olup, iki lisansüstü tez çalışması halen devam etmektedir.
• Elde edilen çıktılar SCI/SCI-exp indeksli dergilere yayınlanmak üzere gönderilmiştir ve şu an değerlendirme süreçleri devam etmektedir.
• Bu çalışmalar sonucunda izole edilen kutup algleri kullanılarak üretilen, yara iyileştirme ve antimikrobiyal özelliğe sahip yara doku örtüsü projesi ile 2020 yılı TEKNOFEST Biyoteknoloji İnovasyon Yarışması’na proje kategorisinde katılım yapılmış olup, finalist takımlardan biri olarak finale kalmaya hak kazanılmıştır. Bu proje ile kutup çalışmalarıyla ilgili olarak TEKNOFEST’e katılan ilk takım olma özelliğini taşımaktadır. Böylece bu çalışma, ulusal kaynaklarımızla gerçekleştirilen kutup seferleri sonrasında yapılan çalışmaların, faydalı ve inovatif bir ürüne dönüşebileceğinin bir örneği olmuştur.
Henüz tanımlanmayan türlerin tanımlanmasına yönelik çalışmalar halen sürmekte olup, aynı zamanda tanımlanan mikroalg türlerinin biyoteknolojik uygulama alanlarının araştırılması ve biyoteknolojik ürüne dönüşme çalışmaları da devam etmektedir. Bununla birlikte Arktik bölgesine yapılan seferden getirilen örnekler de izolasyon ve tanımlama çalışmaları için kültüre alınmıştır. Tanımlanan örneklerin ilaç sektöründe bilhassa kanser ve nöroprotektif etki araştırmaları üzerinde değerlendirilmesine yönelik ve yeni türlerin antimikrobiyal özelliklerine göre diğer endüstriyel alanlarda kullanılabilmesi için de ileriye yönelik çalışmalar devam etmektedir.
